از بهشت زهرا تا بهشت مریم؛ خط خطی روی تاریخ تهران! - مجله سلنا

به گزارش خبرنگاران، حالا حرف و حدیث ها زیادتر شده از وقتی طرح های مختلفی از شورای شهر بیرون آمده برای تغییر نام ِ آرامستان و میدانِ مقابل آن از ارامنه به نام های دیگر و احتمالِ تکرارِ اتفاق ناگواری که بر سرِ قبرهای تاریخی امامزاده های عبدالله و ابن بابویه در شهر ری کردند در این آرامستانِ تاریخی.

اما این بار این حرف ها از شورای شهر بیرون می آید؛ مثلا جلسه 16 آذر شورای شهر که زهرا صدر اعظم نوری -رئیس سلامت، محیط زیست و خدمات شهری - از آنالیز یک فوریت لایحه ساماندهی، حفاظت و احیای مجموعه گورستان های دولاب خبر می دهد، لایحه ای که در ان طرح ایجاد میدان صلح هم پیشنهاد شده است با همکاری وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و شورای خلیفه گری ارامنه طرح میدانی برای صلح دنیای پیشنهاد شده تا بر اساس آن بتوانیم روحیه صلح جویی ایرانیان را با احیای گورستان ها نشان دهیم.

در همان جلسه، احمد مسجدجامعی عضو دیگر شورای شهر تهران احیای گورستان ها را سندی فراگیر دانست که از قضا با ان موافق است و گفت: البته سندی که در برنامه 5 ساله آمده تنها مختص به دولاب نیست و اختصاص به یک آرامستان ندارد. امامزاده عبدالله و ابن بابویه هم هست و ضروری است اینها نیز در این سند جدید اضافه گردد. واقعیت این است که آنجا شرایط نامطلوبی دارد و تصرفاتی که در آن شده غیرکارشناسی است. ما پیش از این و پس از بازدید از مجموعه این گورستان ها خدمت مرحوم آقای سید مهدی طباطبایی شخصیت مورد وثوق محله و منطقه رفتیم آنجا درباره ایده هایمان گفت وگو کردیم. ایشان پیشنهاد جالبی داد گفت ما در ایران بهشت معصومه (س) و بهشت زهرا (س) هم داریم اما بهشت مریم (س) نداریم. جا دارد اینجا را بهشت مریم بگذاریم. چرا که حضرت مریم شخصیتی قدسی است که وجه مشترک مسلمانان و مسیحیان است. به نظر من پیشنهاد ایشان، پیشنهاد خوبی است اما صلح برای این میدان نام خوبی نیست.

اما در این میان نکته جالب توجه تر حرف های مسجد جامعی، دیدنِ جای خالی تالار ملل و دیپلماسی شهری در این آرامستان است و مقایسه هایی که بین تخت جمشید و این محوطه تاریخی که آرامگاهی تاریخی است، انجام داده است: در ارتش انگلیسی ها هم اتباع دیگر کشورهای مستعمره آنها بودند. چون انگلیسی ها هند شرقی را در اختیار داشتند. تعداد زیادی از سربازانی که در آرامستان های آنها هستند از هند هستند. یعنی شبه قاره هند که الان بنگلادش، پاکستان و هند است. یا مثلا چکسلواکی که الان شده چک و اسلواکی. در آن جا ما حتی قبر کسانی را از عراق و مصر و چین هم داریم. یعنی این آرامستان بسیار خاص و منحصر به فرد است و اینجا جای یک تالار ملل خالی است. میدانید که در دوره هخامنشی در تخت جمشید یک تالار ملل داشتیم که آنجا مجسمه ،تندیس و طرح های برجسته ای وجود دارد که کاملا نشان می دهد که هرکدام آنها یک نوع لباس دارند و یک نوع هدیه آورده اند و نماینده یک ملت هستند و هر کدام یک بسته دستشان است که ویژگی آن کشور را نشان می دهد.

بعضی واکنش ها به خبرهایی که از آرامستانِ دولاب می رسد

در حالی برای تغییر نام میدان 70 ساله ارامنه به نام میدان صلح یا حتی بهشت مریم که از دهه 30 به این نام یعنی میدان ارامنه معروف بوده را تغییر می دهد، نام هایی که در نقشه های قدیمی و اسناد باقی مانده از این آرامستان ها نیز موجودند.

به عنوان مثال حمیدرضا حسینی - فعال میراث فرهنگی و پژوهشگر تهران قدیم - اعتراض خود را این طور مطرح نموده است: قرار است شهرداری تهران بر پایه تصمیم شورای شهر، گورستان تاریخی مسیحیان دولاب را که خود از چهار بخش ارامنه، گاتولیک ها، ارتدوکس ها و آشوری ها تشکیل شده، ساماندهی کند. علاوه بر اعمال مداخلاتی در گورستان پیشنهاد شده که نام آن به بهشت مریم تغییر نموده و میدان ارامنه در مقابل گورستان نیز به میدان صلح تغییر کند.

او به صحبت های احمد مسجد جامعی - عضو شورای شهر تهران - اشاره نموده که چطور مخالفت خود را با بیان بعضی سابقه های تاریخی مطرح نموده است.

یا محمد مقدم دوست این طور نوشته است: چرا بهشت را در گور و گورستان پیگیریم، نه در دل بچه ها کارِ میدان امام خمینی (ره) محله دولاب تهران درست در همسایگی همین قبرستان، یادش بخیر راستا خانه تا خانه پدربزرگ که عارف جنوبی قدیمی شهید مخبر کنونی بود ترمز دریافت، لقمه ترمز دوچرخه ام کنده شد، بی ترمز شدم با سر رفتم تو دیوار قبرستون ارامنه که حدیدا بهش بهشت هم می گن، بهشت مریم

یا کاربرای دیگری که با انتشار عکسی از سنگ قبرهای آرامستان دولاب فقط یک درخواست داشته اند؛ آرامستان ارامنه دولاب را دریابیم

فرزانه ابراهیم زاده - پژوهشگر تهران قدیم - نیز این طور نوشته است: برای گورستان تاریخی دولال و خبرهای نگران کننده ای که از ان به گوش می رسد گورستانی با 170 سال تاریخ که بخشی از بار تاریخ دنیا را به دوش می کشد.

یا شهرام شهریار - فعال میراث فرهنگی تهران - که درباره این اتفاق در صفحه خود این ظور نوشته است: با اسم رمز بازسازی، با هدف تخریب هویت گورستان ارامنه دولاب؛ در چند روز اخیر خبرهای ناگواری در رسانه ها و فضای مجازی درباره گورستان ارامنه دولاب منتشر شد، خبرهایی که نشان از تخریب هویت گورستان ارامنه دولاب است، البته با پوشش نام بازسازی گورستان دولاب! تخریب و وندالیسم فرهنگی

حرف میراث هنوز یکی است، اما طرح ها نه!

مرتضی ادیب زاده - معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران - در گفت وگو با خبرنگاران می گوید: هیچ طرحی و برنامه ای در مجموعه آرامستان های دولاب بدون دریافتِ نظرِ میراث فرهنگی انجام نمی گردد.

او با اشاره به برگزاری جلساتی که به طور معمول بین نماینده های دستگاه های مختلف برای آنالیز بعضی موارد مرتبط با یکدیگر برگزار می گردد و در آن هر نماینده می تواند مطالبی براساس نظر مجموعه خود اعلام کند، ادامه می دهد: لزوما همه آن مطالب و طرح ها قابل تصویب و اجرا نیستند، چون بیشتر جلسات هم اندیشی برای آنالیز کارهای مشترک هستند که در آن ها موارد و پیشنهادات متعدد با سلایق گوناگون مطرح می گردد، اما لزوما همه آن ها مورد تایید میراث فرهنگی نیستند.

وی در ادامه به برگزاری جلسه ای مشابه در اداره کل میراث فرهنگی تهران برای آنالیز ضوابط بافت آرامستانِ دولاب در ماه گذشته اشاره می نماید که در ان جلسه میراث فرهنگی در نهایت آن ضوابط را آنالیز و موارد مورد تایید را برای پیمانکاران پروژه، ارسال نموده است.

به گفته ادیب زاده، همچنین طرح ضوابط عرصه وحریم آرامستانهای دولاب یک بار در شورای حریم وزارتخانه مطرح شده و در جلسات آینده نیز مجدد جهت آنالیز و تصویب نهایی، مطرح خواهد شد.

اما بین این همه حرف و حدیث، دست کم یک سوال مطرح می گردد؛ با توجه به ثبت ملی آرامستان دولاب با این نام در سال 1379، این پرسش به ذهن می آید که آیا منعی در تغییر نامگذاری این قبرستان به وجود نمی آید؟ پرسشی که به نظر می رسد میراث فرهنگی تمایلی به ورود برای آن ندارد، چون میراث فرهنگی معتقد است میراث فرهنگی نمی تواند در تغییر نام های شهر و مکان ها دخالت کند.