اشعار پروین؛ بازآفرینی آثار بزرگان ادب کهن فارسی - مجله سلنا

پروین از همان کودکی همراه با پدر خود در محافل ادبی و هنری شرکت می کرد و در محضر بزرگان شعر و ادب با اساس ادبیات فارسی آشنا شد. یوسف آشتیانی به عنوان شاعر، محقق، مترجم و مسلط به زبان های عربی فرانسه و ترکی، فرد صاحب نظری شناخته می شد که حکم اولین و برترین استاد پروین را داشت و می توان گفت جسارت و آگاهی پروین مرهون ره توشه ارزشمند پدر اوست که به او عطا نموده بود.

در اوایل قرن چهارده، زنان حضور کمرنگی در بطن جامعه داشتند و کمتر زنی امکان تحصیل عالیه را در اختیار داشت اما پروین در آن دوران تاریک و پر چالش فعل توانستن را صرف کرد و محدودیت های اجتماعی- فرهنگی را کنار زد و نام خود را جاودان ساخت.

پروین اعتصامی علی رغم زندگی کوتاه و تجربه کمی که داشت آثار پر مغز بسیاری خلق کرد و اشعار او از پختگی قابل توجهی برخوردار بود ازاین رو این سوال پیش می آید که چطور ممکن است چنین امری پیش بیاید؟

پروین با مطالعه و شناخت عمیقی که از آثار کلاسیک داشت و با غور کردن در اشعار آموزنده و حکیمانه ناصرخسرو، سعدی، مولانا، حافظ و خیام توانست دنیا را از زوایای مختلف کشف کند و دست آخر از نگاه خود به مسائل عمیق انسانی همانند حکمت، عقل، علم و اخلاق بپردازد. بنابراین بسیاری از سخنان پروین به صورت بازآفرینی سخنان بزرگان قرون پیش به رشته تحریر درآمده است. برای مثال شعر مست و هوشیار اقتباسی از شعر مست و محتسب مولاناست یا شعر طوطی و شکر بر وزن شعر طوطی و بازرگان مولانا سروده شده است.

با این تفاسیر اشعار او از تأثیرگذاری و تازگی ویژه ای برخوردار بوده و به خوبی از عهده رسالت خود برآمده است. پروین برای بیان مقاصد خود بیشتر از صنعت تشخیص استفاده نموده و با جان بخشیدن به عالم ماده و حیوانات و نباتات تأثیر سخن خود را دوچندان می نماید.

او در بطن تمام پدیده های عالم رسوخ نموده و از زبان و دیدگاه آنها به صحبت کردن با مخاطب می نشیند؛ گویی از اسرار نهان همه چیز باخبر است و ما را با عمیق ترین معانی آنها روبه رو می سازد.

مناظره و گفت وگو یکی از تکنیک های اساسی پروین در شعرسرایی است. او این تکنیک را از دل متون کهن و در آثار پیشتازان کلاسیک بیرون کشیده و بنای بیشترین اشعار خود را بر آن دایر ساخته است. مناظره بین نخ و سوزن، کارد و پنیر و سیر و پیاز از نمونه های پیروز مناظره شعری اوست که مضامینی همانند دوستی، محبت، عقل گرایی، خردگرایی، حکمت و ادب را دربردارند.

مضامین گوناگون اشعار پروین اعتصامی همانند خوشه های درخشانی که از ستاره پروین منشعب شده یک صورت فلکی گران بها را تشکیل داده اند که بر تارک فرهنگ و ادب ایران ماندگار گشته است.

آری پروین اعتصامی نامی است که ابعاد شعری و فلسفی گسترده ای دارد و طالب توضیح مفصل و نکته سنجی بسیاری است.