آخرین مستند هایی که روی پرده حقیقت دیدیم، وقتی امید سوژه شد - مجله سلنا

به گزارش گروه فرهنگی خبرنگاران چهاردهمین دوره جشنواره سینماحقیقت امروز و با برگزاری آیین اختتامیه به خاتمه می رسد، جشنواره ای که آثار متنوعی را به مخاطب عرضه کرد و هر چند در قالبی متفاوت و بدون اکران عمومی فیلم ها در سالن سینما برگزار گردید، اما همچنان ویترینی قابل توجه داشت.

در آخرین گزارش از سلسله گزارش های یک دهه با خاطرات سینماحقیقت پنج مستند خاطره ساز سیزدهمین دوره جشنواره سینماحقیقت که در سال 1398 برگزار گردید را مرور می کنیم.

جشنواره ای که شامل آثار قابل توجهی بود، اما به رسم خاطره بازی در این گزارش صرفاً به فیلم هایی، چون پروژه ازدواج به کارگردانی حسام اسلامی، عطیه عطارزاده، جایی برای فرشته ها نیست به کارگردانی سام کلانتری، خط باریک قرمز به کارگردانی فرزاد خوشدست، نت های مسی یک رویا به کارگردانی رضا فرهمند و خسوف به کارگردانی محسن استادعلی اشاره شده است.

یکی از نکات قابل توجه در این 5 فیلم این است، بعضی از آثار قرار گرفته در این لیست در جشنواره های مختلف بین المللی حضور داشته با استقبال قابل توجهی همراه شدند.

پروژه ازدواج / حسام اسلامی، عطیه عطارزاده

مستند پروژه ازدواج به کارگردانی حسام اسلامی و عطیه عطارزاده را می توان یکی از مستند های متفاوت و جذاب این دوره از جشنواره سینماحقیقت دانست، در واقع این مستند درباره یک مرکز نگهداری بیماران اعصاب و روان است، داستان چند بیمار که براساس آزمایش هایی که از آن ها گرفته می گردد و آنالیز شرایط روحی آن ها پیشنهاد ازدواج این بیماران با یکدیگر مطرح می گردد، در این مستند چند زوج مورد آنالیز قرار می گیرند که تمایل به ازدواج با یکدیگر دارند، در این میان یک زن و مرد نیز حضور دارند که سال ها است در این مرکز دل بسته یک دیگر هستند، اما در نهایت به دلیل بیماری و شرایط روحی آنها، اجازه ازدواج برای آن ها صادر نمی گردد.

کارگردانان این مستند، تصمیم داشتند تا زندگی در مراکز بیماری های اعصاب و روان را از نگاه دیگر آنالیز نمایند، به همین دلیل سوژه عشق و ازدواج را انتخاب نموده و هم گام با سوژه های خود جلو می فرایند. البته این را هم باید بگوییم که مسئولان مرکز مورد نظر نیز به دنبال این بودند که با امکان سنجی علمی به این پرسش پاسخ دهند که آیا افراد حاضر در این مکان می توانند با یکدیگر ازدواج نمایند یا خیر.

جایی برای فرشته ها نیست / سام کلانتری

سام کلانتری در سیزدهمین دوره جشنواره سینماحقیقت با فیلم مستند جایی برای فرشته ها نیست حضور پیدا کرد. این اثر یک مستند ورزشی است که داستان سختی ها، کوشش ها، شکست ها و پیروزیت های تیم ملی دختران اسکیت هاکی ایران و مسائل پیچیده آن ها در راه مسابقات آسیایی کره جنوبی را به تصویر می کشد. در این فیلم نشان داده می گردد که فدراسیون توانایی تامین هزینه این تیم را نداشته و همین مساله مسائلی را برای آن ها فراهم می نماید.

هرچند این فیلم مستند درباره سختی ها و مسائل تیم اسکیت هاکی بانوان است، اما نمی توان آن را یک اثر ناامید نماینده دانست، بلکه کارگردان توانسته است با به تصویر کشیدن کوشش ها و حال خوب آن ها برای رسیدن به هدفشان یک مستند متفاوت و امیدبخش را به تصویر کشد.

یکی از نکات جالب این مستند این است که هرچند تیم ملی با مسائل متعددی روبرو است که یکی از آن ها تامین منابع اقتصادی برای سفر به کره جنوبی برای حضور در مسابقات آسیایی است، اما مردان حمایتگری در کنار آن ها هستند که از دختر، خواهر و یا همسرشان حمایت می نمایند.

این مستند توانست تندیس بهترین فیلم در گروه هنر و تجربه، جایزه ویژه هیات داوران بخش مستند بلند مسابقه بین الملل و جایزه ویژه تماشاگران سیزدهمین دوره جشنواره سینماحقیقت را از آن خود کند. همچنین این مستند توانست سیمرغ بلورین بهترین مستند را در سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر از آن خود کند.

جایی برای فرشته ها نیست در گروه سینمایی هنر و تجربه روی پرده رفت و توانست مخاطبان بسیاری را به خود جذب کند.

خط باریک قرمز / فرزاد خوشدست

خط باریک قرمز به کارگردانی فرزاد خوشدست از دیگر مستند های متفاوت در این دوره از جشنواره سینماحقیقت بود، مستندی که درباره یک گروه زندانی نوجوان است که تصمیم می گیرند با یاری چند مربی نمایش، تئاتری را روی صحنه ببرند تا اگر پیروز بود، به بهانه اجرا در یک جشنواره عظیم تئاتر در تهران، یک روز از زندان خارج شوند، اما روز قبل از اجرا عده ای از آن ها نقشه فرار دارند.

فرزاد خوشدست این مستند را با هدف تئاتر درمانی شروع کرد و ساخت آن نزدیک به 4 سال به طول انجامید، در خط باریک قرمز علاوه بر بازیگران، بچه های کانون اصلاح و تربیت نیز حضور داشتند.

یکی از مهمترین نکات این مستند، این بود که حکم قصاص یکی از بچه های کانون اصلاح و تربیت که در این مستند حضور داشت با نام میلاد صادر شده بود، اما با کوشش و پیگیری 13 ماه عوامل این مستند، میلاد توانست حکم بخشش گرفته و از زندان آزاد گردد. همچنین یکی دیگر از این نوجوانان به نام مهدی نیز حکم آزادی خود را دریافت کرد که این 2 اتفاق خود به اندازه کافی تاثیرگذاری و اهمیت این مستند را نشان می دهد.

خوشدست پیش از این درباره اینکه چرا این موضوع را به صورت یک فیلم سینمایی جلوی دوربین نبرده بود، گفته بود که نمی خواستم تخیل من در آن دخیل باشد، چون در این صورت این روایت فاقد تاثیرگذاری می شد و اثبات سایکودرام، غنای لازم را پیدا نمی کرد. اگر این قصه به فیلم سینمایی تبدیل می شد، مخاطب شاید به سایکودرام فکر می کرد، اما به آن ایمان نمی آورد.

جایزه ویژه دبیر جشنواره، جایزه آسیب های اجتماعی را از سیزدهمین دوره جشنواره سینماحقیقت از آن خود کند.

نت های مسی یک رویا / رضا فرهمند

رضا فرهمند پیش از این با مستند تحسین شده زنانی با گوشواره های باروتی در جشنواره سینماحقیقت حضور داشت و این بار در سیزدهمین جشنواره با مستند نت های مسی یک رویا شرکت کرد، مستندی که درباره ملوک، پسری 10 ساله است که با دوستانش سیم های مسی خانه های ویران شده در جنگ را برای گذران زندگی جمع می نماید و می فروشد، اما موسیقی و شوق رسیدن به آرزویی بچگانه، گرمای امید را در دل آن ها زنده می نماید و به خرابه ها رنگ و شادی می بخشد.

این مستند در منطقه یرموک ساخته شده است و کارگردان زمانی به این منطقه وارد می گردد که 3 ماه از آزاد شدن آن می گذشت و هنوز بمب های دستی فعال در منطقه وجود داشت که این خود احتمال خطر را برای گروه تصویربرداری ایجاد می کرد. نت های مسی یک رویا داستان 5 کودک است که البته از نظر کارگردان کار کردن با این بچه ها بسیار سخت بود، اما در نهایت بچه ها خودشان جلوی دوربین بودند و بازی نمی کردند.

نت های مسی یک رویا در سیزدهمین جشنواره سینماحقیقت توانست در جشنواره های بین المللی حضور درخشانی داشته باشد.

خسوف / محسن استادعلی.

اما محسن استاد علی نیز در این دوره از جشنواره با فیلم مستند خسوف حضور داشت مستندی که در خط داستانی آن آمده است: می گن این خسوف، طولانی ترین خسوف قرن بیست و یکه. شیش ساعت و سیزده دقیقه و چهل و هشت ثانیه، سایه زمین روی ماه می افته و تو این مدت خبری از مهتاب نیست، خبری از نور نیست.

این مستند با موضوع متفاوتی ساخته شده است و داستان زندگی طلبه جوانی را از زبان خودش بیان می نماید که در تردیدی دردناک بین راهی که باید برود (طلبگی) و راهی که دوست دارد برود (مستندسازی و سینما) گیر افتاده است، یک دو راهی که مدام روانش را می فرساید و به عقب می راندش. سایه این تردید بر زندگی شخصی اش هم افتاده و کوشش می نماید راه درست را بیابد.

کارگردان این مستند درباره ساخت این مستند گفته بود ساخت چنین موضوعاتی که بستر مذهبی و ساحت حاکمیتی دارند، همواره سخت بوده است. چرا که یک جور بندبازی هولناکی است، هم احتمال افتادن در دام شعار و تکرار دارد و هم رفتن به سمت و سویی که احتمال عدم نمایش تا زمانی دیگر. حال اگر این موضوع در بستر فیلم مستند شکل گیرد که ماجرایش سخت و سخت تر می گردد.

خسوف توانست تندیس بهترین کارگردانی فیلم مستند بلند را از آن خود کند.