گردشگری فرهنگی روبه رشدترین گونه گردشگری در دنیا فردا - مجله سلنا

میراث آریا: در یک نگاه کلی به مفهوم گونه توریستی فرهنگی می توان گفت در این گونه توریستی، سفر توریستان عموما به سمت جاذبه های فرهنگی است که با هدف شناخت سبک زندگی مردمان و میراث فرهنگی مقصد سفر و کسب تجربه برای ارضای احتیاجهای فرهنگی انجام می گردد. این گونه توریستانی که سفر فرهنگی را بر می گزینند عموما دارای تحصیلات دانشگاهی و میانگین سنی بالا هستند و تمایل به آشنایی با فرهنگ مناطق مختلف داشته و علاقه مندی خود را به بازدید از موزه ها، نمایشگاه های هنرهای سنتی و صنایع دستی و همچنین ملاقات از آثار معماری، تاریخی و شناخت آیین ها و سنت ها در قالب خرده فرهنگ های جوامع میزبان را همیشه نشان می دهند.

در چنین شرایطی است که از یک سو ساختارهای فرهنگی و تمدنی و آثار هنری به عنوان فرصتی برای رونق توریستی جوامع مختلف به کار گرفته می شوند و از سوی دیگر، گردشـگری به عنوان عاملی مهم در راستای هم افزایی فرهنگی میان مردم از جوامع مختلف شناخته می گردد.

آنچه در انتخاب این گونه توریستی برای توریست جالب و جذاب است، شناخت جاذبه های فرهنگی مقصد انتخابی و آشنایی با آداب و رسوم خاص و منحصر به فرد مردم آن مقصد است که عمدتا در مکان دیگر نظیر آن وجود ندارد. با این وصف، توریستی که با هدف ملاقات از شاخصه های فرهنگی و تمدنی یک جامعه، به آنجا سفر می نماید تنها برای گذران اوقات فراغت و تفریح مسافرت نمی نماید، بلکه مایل است تا با شاخصه های فرهنگی و فرایند شکل گیری فرهنگ و تمدن در مقصد انتخابی خود آشنا گردد.

ویژگی های توریستان فرهنگی

همان گونه که ذکر شد، توریستی فرهنگی امروزه و به ویژه در دهه های اول سده بیست و یکم به تدریج در حال تبدیل شدن به یکی از پیشرفته ترین گونه های توریستی در سطح دنیا است. با این حال برنامه ریزان این صنعت معتقدند، توریستانی که این گونه سفر را بر می گزیند در یک سفر فرهنگی فقط به دنبال شناخت فرهنگ و تمدن کهن و پیشینه تاریخی مقصد سفر خود نیستند بلکه مشتاقانه مایل به برقراری ارتباط فرهنگی با آحاد مردم جامعه میزبان و آشنایی با هنجارها، عرف و عادات اجتماعی کنونی مردم جامعه میزبان نیز هستند. بنابراین، در یک برداشت کلی چنین می توان نتیجه گیری کرد که، توریستی فرهنگی از یک سو به دنبال شناخت میراث فرهنگی و از سوی دیگر به دنبال آشنایی با فرهنگ و حتی خرده فرهنگ های جامعه میزبان در دنیا اکنون است.

در گونه توریستی فرهنگی محیط فرهنگی و هنری برای توریستان بسیار جذاب است، به گونه ای که توریستان مایلند آداب، رسوم و رفتارهای اجتماعی مردم جامعه میزبان را از نزدیک مشاهده و تجربه نمایند. به همین دلیل، آثار هنری و محصولات فرهنگی در کنار برخوردهای فرهنگی بهترین شاخصه به منظور ایجاد ارتباط میان توریست و جامعه میزبان است، بنابراین محصولات فرهنگی به خوبی معرف حالات و مشخصات فرهنگ جامعه میزبان برای توریستان است.

توریست فرهنگی عمدتا کمتر از سایر توریستان به دنبال امکانات مادی سفر است و یا لااقل کمتر به آنها اهمیت می دهد، چراکه توریست فرهنگی بیشتر به دنبال آموختن و کسب تجربه فرهنگ و آداب و رسوم مقصد است و بدین منظور، بیشتر مشتاق آشنایی با فرهنگ جامعه میزبان است. این گونه توریستی در یک نگاه کلی شامل بازدید از موزه ها و آثار هنری، شرکت در رویدادهای اجتماعی، فرهنگی و هنری است که در سطحی وسیع تر حتی می تواند به مشارکت توریست در حیات مردم جامعه میزبان به وسیله حضور در محل زندگی آنها و مشارکت در برنامه های خانوادگی مردم جامعه میزبان تبدیل گردد.

نقش توریستی فرهنگی در توسعه مالی و فرهنگی ایران

با توجه به بنیان های غنی فرهنگی و تمدنی کهن ایران از یک سو که در بیش از یک میلیون جاذبه فرهنگی تبلور یافته، و همچنین جاذبه، تنوع و تکثر و در عین حال ارتباطات فرهنگی اقوام مختلف ایرانی از سوی دیگر، در کنار ارتباطات غنی و مستحکم فرهنگی ایران با جوامع اطراف خود (کشورهای همسایه) به نظر می رسد امروزه ایران می تواند با برنامه ریزی مناسب و ایجاد زیرساخت های مناسب به ویژه در حوزه بازاریابی و تبلیغات، داشته های فرهنگی خود را به یکی از جذاب ترین مقاصد توریستی فرهنگی نه تنها در غرب قاره کهن آسیا بلکه در دنیا تبدیل کند.

برای دست یابی به این موقعیت که می تواند نقش مهمی در توسعه توامان مالی و فرهنگی ایران ایفا نماید به نظر می رسد باید نگاهی جدی به چگونگی تعامل ایران با دیگر کشورها در راستای توسعه توریستی داشت. امروزه در زمینه غنی بودن و تنوع جاذبه های فرهنگی ایران کم ترین شکی وجود ندارد، ولی نکته مهم اینجاست که به نظر می رسد در مورد تعامل فرهنگی و شناخت کشورهای هدف توریستی در راستای ایجاد تعامل و جذب توریست فرهنگی، هنوز آن طور که شایسته و بایسته است قوی عمل ننموده و در ابتدای راهیم. معرفی دقیق و گسترده بیش از یک میلیون جاذبه فرهنگی در کنار معرفی پیشینه کهن تاریخی ایران باید با ایجاد شوق و اشتیاق به سفر به ایران همراه گردد، لذا باید کوشش کنیم تا در مقوله بازاریابی و تبلیغات تصویر روشنی از فرهنگ ایرانی در ذهن دنیایان به ویژه کشورهای هدف توریستی ایجاد کنیم که در این راستا می توان به تبلیغات فرهنگی در شبکه های تلویزیونی بین المللی و استفاده از فناوری نوین ارتباطی همچون شبکه های مجازی، شرکت گسترده کارشناسان در نمایشگاه های بین المللی و لزوم برگزاری جشنواره های ملی و بین المللی فرهنگی به وسیله رایزن های فرهنگی سفارتخانه ها و یا سازمان های بین المللی فرهنگی همچون سازمان دنیای دنیاگردی و سازمان علمی و تحقیقاتی ملل متحد (یونسکو) اشاره نمود که نه تنها هزینه نیست بلکه سرمایه گذاری طلایی در راستای جذب توریستان به شمار می رود.

با این وصف با توسعه توریستی فرهنگی، توریستانی که برای سفر به ایران هزینه می نمایند پس از بازگشت، به صورت رایگان به سفیران فرهنگی کشور عزیزمان ایران تبدیل می شوند که در کنار معرفی رایگان محصولات فرهنگی توریستی ایران به سایرین، خود نقش مهمی در زدودن تبلیغات منفی علیه کشورمان که در سال های اخیر علیه ایران به صورت سازمان یافته توسط بعضی کشورها صورت می گیرد، ایفا خواهند کرد.

حال که شیوع بیماری کرونا همه دنیا را تحت تاثیر قرار داده و بیشتر کشورهای پیشرفته در امر توریستی از تبعات منفی شیوع این بیماری ضررهای هنگفتی را تجربه می نمایند این فرصت برای کشورهایی همچون ایران پدید آمده تا از یک سو به آنالیز سیاست ها، راهبردها و راه کارهای اجرایی خود در راستای توسعه این صنعت تا به امروز بپردازد و از سوی دیگر با برنامه ریزی مناسب و استفاده از فناوری نوین نه تنها به دنبال معرفی بسته های سفر فرهنگی خود در ایام شیوع کرونا باشد بلکه به دنبال صعود در بازارهای رقابتی در دنیا پسا کرونا باشد.

به نظر می رسد بهترین راه حل در شرایط کنونی استفاده از فناوری ارتباطی شبکه های مجازی موقعیت مناسبی را برای ایران در شرایط کنونی ایجاد می نماید. زیرا پس از شیوع کرونا بسیاری از کشورهای دنیا به سمت توریستی مجازی رفتند. با این وصف توسعه توریستی مجازی به ویژه توریستی مجازی فرهنگی می تواند بازدهی بسیار بالایی داشته باشد چرا که غیر از اینترنت و تهیه یک محتوا به هیچ زیرساخت دیگری احتیاج ندارد. بنابراین هنگامی که کاربر با استفاده از این محتواها با اماکن تاریخی و توریستی ما آشنا شد، حاضر است برای حضور و استفاده از این مراکز در فردای کرونا به ایران سفر نموده و با جزئیات بیشتری از این بناها آشنا گردد. همچنین فضای مجازی این اختیار را به کاربران می دهد که در هر زمینه ای تحقیق نموده و از فرصت های پیش رو در بخش توریستی بهره مند شوند.