این منطقه ها تهران حذف می شوند؟ - مجله سلنا

به گزارش اکوایران، به تازگی در شهرداری تهران مطالعاتی درخصوص ضرورت اصلاح در نظام مرزبندی منطقه ها 22 گانه شهر تهران انجام شده است. در این پژوهش تاکید شده که موضوع مطالبه و بازنگری در نظام مرزبندی شهر تهران، موضوعی است که وجوه چندگانه ای داردو ظرفیت ها، پتانسیل ها و در عین حال چالش ها و محدودیت هایی بر سر راه آن وجود دارد که باید با اتخاذ رویکرد مناسب و مطلوب، تمامی ابعاد تأثیر گذار بر آن در نظامی یکپارچه دیده گردد.

به اعتقاد نویسندگان این پژوهش با گذشت حدود دو دهه از تقسیم بندی شهر تهران در قالب 22 منطقه و نواحی و محلات زیرمجموعه آن ها، چالش هایی در ارتباط با مرز های این تقسیمات در سطوح سه گانه منطقه، ناحیه و محله دیده می گردد بعلاوه در کنار چالش هایی که از نظم اجتماعی عملکردی کالبدی و مالی در حال حاضر در ارتباط با مرزبندی های موجود شهر تهران وجود دارد، اصلی ترین بعدی که تعارضات و چالش های اصلی در آن حائز اهمیت است، وجه حقوقی و قانونی موضوع مرزبندی در ارتباط با نظام مدیریت شهری است و تغییرات احتمالی آینده نیز بیش از هر چیز بر این بعد تأثیر گذار است.

بر اساس این پروژه مطالعاتی در گام اول پیشنهاد، با توجه به پیش بینی مقاومت هایی که در مقابل تغییر وجود خواهد داشت، حداقل تغییرات مبتنی بر بعضی پیشنهاد های موضعی منطقه ها، باید مدنظر قرار گیرد، در ادامه و در اجرای گام دوم پیشنهاد، کاهش تعداد منطقه ها و تغییر ساختار سه سطحی موجود (منطقه، ناحیه، محله) به ساختار 5 سطحی (منطقه، ناحیه، برزن، محله، کوی) انجام گردد.

ضرورت بازنگری در نظام مرزبندی محلات، نواحی و منطقه ها شهر تهران، به علت عدم توازن در تقسیمات منطقه ای به لحاظ بارگذاری عملکردی، عدم وضوح و صراحت در مرز های بعضی منطقه ها، عدم توازن و تناسب در بنیان های برآمدی - هزینه ای منطقه ها و ... از زمان تهیه طرح جامع سال 86 مطرح بوده و در طرح های موضوعی آن آمده است.

منطقه ها و نواحی شهر تهران به لحاظ وسعت و جمعیت دارای تناسب یکسانی نبوده و همین امر، خدمات رسانی مدیریت شهری را از دوجنس دسترسی و هزینه در بسیاری نقاط با مشکل روبرو می سازد؛ لذا در جهت برطرف چالش های موجود و با در نظر داشتن شاخص های جمعیت، مساحت، مرزبندی سایر دستگاه های دخیل در مدیریت شهری، دوره زمانی شکل گیری، شرایط محدوده نواحی و مرز محلات نسبت به یکدیگر، شرایط عناصر سازمان فضایی موجود و نوع مرز، سه سناریو کمینه گرا، میانه گرا و بیشینه گرا برای اصلاح شرایط موجود قابل ارائه است.

به منظور تحلیل ضرورت احتیاج به ایجاد تغییرات در نظام مرزبندی شهر تهران دو موضوع باید مورد توجه قرار گیرد نخست آسیب شناسی اقدامات صورت پذیرفته تا به امروز. براساس طرح جامع سال 47؛ نظام تقسیمات شهری 10گانه ای پیشنهاد شده است که به جای مشخص مرزبندی دقیق منطقه ها، نواحی و محله ها، بر مبنای توزیع عادلانه خدمات، جمعیت، مساحت و دسترسی در بین منطقه ها مختلف تأکید داشته است. نظام تقسیم بندی در این طرح 3 سطح (واحد شهری، محله، ناحیه) کوچک تر از منطقه را شامل شده است.

در طرح جامع ساماندهی سال 71، اساس مرزبندی، بر تقسیمات وضع موجود شهر که بدون مطالعه و در سال 65 مشخص شده بود، بنا نهاده و تنها منطقه ها 21 و 22 به محدوده شهر اضافه شد. در این طرح نیز به جای مرزبندی دقیق نواحی و محله ها، به پیشنهاد الگوی تقسیم بندی (براساس جمعیت و عملکرد) بسنده شد و ایجاد سطح دیگری به عنوان حوزه نیز، برای هماهنگی بین سایر نهاد های مدیریت شهری، پیشنهاد شده است.

در طرح جامع تهران 86، با توجه به ارزیابی که از نظام مرزبندی وضع موجود صورت پذیرفت، چالش های اصلی شناسایی شده و پیشنهاد تغییرات مرز براساس توزیع متوازن منطقه ها و تشخیص بخشی به مرز ها ارائه شد. در پیشنهاد 20 منطقه ای این طرح، حداقل تغییرات نسبت به وضع موجودمدنظر بوده است.

بعلاوه در طرح اصلاح تقسیمات شهری تهران سال 92؛ پس از مطالعات بسیار، رویکرد بازآفرینی و ساختار تکوین و توسعه تاریخی شهر مدنظر قرار گرفته و تعداد منطقه ها به 11 منطقه کاهش پیدا کرده است. خلاف طرح های جامع که به تقسیم بندی منطقه ها شهری اکتفا کرده و تنها بر لزوم تقسیم بندی متعادل بین نواحی و محلات تأکید داشته اند، در این مطالعه تقسیم بندی نواحی و محلات نیز ارائه شده است.

دلایل اجرایی نشدن این پیشنهاد ها را می توان این دانست که در طرح هایی که تنها به ارائه الگو و رویکرد اکتفا کرده اند (1347 و 1371)، الزامی بر ارائه مرزبندی های دقیق وجود نداشته و سیستم موجود پیگیری شده است. بعلاوه با توجه به اینکه پیاده شدن هر یک از این نظام ها احتیاجمند تغییرات ساختاری در چارچوب اداری شهرداری بوده است، همیشه نسبت به اجرای آن مقاومت وجود داشته و اراده ای که مسائل را به نفع تغییرات مثبت بپذیرد، وجود نداشته است.

با آنکه همیشه بر مسائل وضع موجود نظام تقسیمات شهری تهران تأکید می گردد، اما درنهایت تغییرات ساختاری با مخالفت روبرو می گردد؛ بنابراین همیشه به مرز و تقسیمات شهری به عنوان یک موضوع مستقل نگاه شده و ارتباط آن با تغییرات ساختار مدیریتی و چالش هایی که برای آن پدید خواهد آمد، نادیده انگاشته شده است.

در این پژوهش با توجه به تحلیل های انجام شده و نیز براساس شاخص های در نظر گرفته شده (تناسب عرضه، همگنی و هم پیوندی عرصه، عدالت در عرصه، هویت مندی عرصه، تطابق مرز و قطعیت مرز)، سناریوی برای برطرف مسائل مرزبندی در وضع موجود پیشنهاد شده که براساس پیش بینی مقاومت هایی که در مقابل تغییر وجود خواهد داشت، در گام اول حداقل تغییرات، مبتنی بر بعضی پیشنهاد های موضعی منطقه ها، مدنظر قرار گرفته است. به گونه ای که تعداد محلات، نواحی و منطقه ها تغییر نخواهد کرد و تنها مرز ها در نقاطی که به لحاظ خدمات رسانی برای منطقه ها شهرداری تهران ایجاد مشکل کرده اند، تصحیح می گردد.

در ادامه و در گام دوم، بهینه ترین نظام تقسیم بندی تحقق پذیر در شهر تهران ارائه می گردد. چالش های اصلی در اجرای این گام، کاهش تعداد منطقه ها و تغییر ساختار سه سطحی موجود (منطقه، ناحیه، محله) به ساختار 5 سطحی (منطقه، ناحیه، برزن، محله، کوی) است. به گونه ای که تعداد منطقه ها از 22 به 20، تعداد نواحی داخل محدوده شهری از 117 به 103 و تعداد محلات داخل محدوده شهری از 353 به 163 تغییر می یابند. 454 کوی و 181 برزن نیز به تقسیمات اضافه می گردد که این خود با افزایش محلات در تناقض است و به نظر می رسد منطقه ها باید افزایش یابد.

اولویت اجرای این گام نیز حداقل اصلاحات در مرزها: منطقه ها 18، 19 و 20، کاهش مساحت با حفظ حداکثری مرز های موجود: منطقه ها 1، 21 و 22، تفکیک و ادغام منجر به کاهش مساحت: منطقه ها 2، 3، 4، 5 و 15، تفکیک و ادغام منجر به افزایش مساحت: منطقه ها 6، 7، 9، 10، 12، 14 و 16، ادغام در سایر منطقه ها و حذف شماره: منطقه ها 13 و 17 و ادغام در سایر منطقه ها و حفظ شماره: منطقه ها 8 و 11 است.