در نخستین ماه از سال تازه انبوهی از گیاهان مزاحم در محوطه کاخ جهان نما رویید - مجله سلنا

سال 94 بود که طی عملیات کاوش باستان شناسی در محل ایستگاه امام حسین (ع)، پایه های کاخ جهان نما کشف شد و برخلاف نظر بسیاری از متخصصان، ابتدا با کاهگل و سنگ ریزه پوشیده شد و سپس در معرض بازدید قرار گرفت. حالا چند روزی می شود که این محوطه صفوی با روییدن انبوهی از گیاهان مزاحم، به زمین سبز تبدیل شده است!

نحوه نمایش و حفاظتی که سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان درباره پایه های کاخ جهان نما بکار برد، بگونه ای بود که همان زمان، سرپرست عملیات کاوش باستان شناسی در این محوطه نیز گفت که شیوه نمایش کاخ جهان نما حتی برای خود ما نیز بسیار مبهم و گنگ است! به هر حال شواهد این کاخ صفوی در پوششی از کاهگل و سنگ ریزه پنهان شد بطوریکه بسیاری از بازدید کنندگان بدون خواندن تابلوی معرفی این بنا نمی دانند که این مکعب های خوش تراش و کاهگلی که اطرافشان با سنگ ریزه پر شده، چیست؟! و در زیر ریگ های موجود چه چیزی وجود داشته است؟!

بقایای کاخ جهان نما در زمان کشفبقایای کاخ جهان نما قبل از پوشش کاهگلی و سنگ ریزهبقایای کاخ جهان نما بعد از پوشش کاهگلی و سنگ ریزه

بعد از بارندگی های دی و بهمن سال گذشته، بخش های عمده ای از این پوشش کاهگلی تخریب شد و متأسفانه از طریق برخی عابران ناآگاه نیز در بخشهایی از این محوطه، مواد دورریختنی جاخوش کرد. تا اینکه در نخستین ماه از سال تازه انبوهی از گیاهان مزاحم در محوطه صفوی کاخ جهان نما روییده شد؛ گویی ابتدای پیاده راه چهار باغ عباسی با یک پارک سرسبز درون ویترین آغاز می شود!

به گفته کارشناسان حفاظت و بازسازی، روییدن گیاه در محوطه کاخ جهان نما ممکن است به دلیل بذرهای موجود در کاهگل و گرده افشانی آنها باشد که در پی بارش باران رشد کرد. از این رو، لازم است برای محافظت از پایه های این کاخ و ممانعت از رشد ریشه های گیاهان اقدام شود. با این حال اگرچه مدیر عامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان نیز از پیگیری برای پاکسازی و بازسازی این محوطه سخن می گوید اما در عین حال به استفاده مجدد از کاهگل و همچنین احتمال استفاده از سموم برای جلوگیری از رشد مجدد گیاهان اشاره دارد! موضوعی که در صورت اجرایی شدن، ممکن است به بقایای کاخ آسیب برساند.

محمدعلی ایزدخواستی، مدیر عامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان گفت: تهیه طرح بازسازی این بنا و شناسایی و بررسی آسیب های آن از طریق یک گروه متخصص در دستور کار است و لازم است گامهای مربوط به انجام یک پروژه، از هماهنگی ها گرفته تا اخذ مصوبات قانونی، انتخاب پیمانکار و توضیح عملیات انجام شود.

او با اشاره به اینکه پیش از عملیات بازسازی باید محوطه این بنا از وجود گیاهان خودرو زدوده شود، افزود: برای پاکسازی محوطه، از حذف زوائد گرفته تا حذف گیاهان خودرو با شهرداری منطقه هماهنگ خواهد شد. در واقع سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری، هر فعالیت تخصصی را به حوزه مربوطه واگذار خواهد کرد مثلاً اگر قرار است که عملیات بازسازی در یک پهنه صورت بگیرد و در کنار آن فضای سبز هم وجود داشته باشد، قاعدتاً از سازمان پارکها و فضای سبز می خواهیم که ورود پیدا کند و بعد بقیه عملیات بازسازی انجام می شود. در خصوص پایه های کاخ جهان نما نیز بعد از اینکه بستر آماده شد، عملیات بازسازی با حضور پیمانکار و کارشناسان سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری صورت می گیرد.

ایزدخواستی گفت: حذف گیاهان محوطه کاخ جهان نما در حیطه وظیفه سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری نیست، ولی ما در این مورد هماهنگی های لازم را با سازمان پارکها انجام می دهیم و سپس شهرداری منطقه اقدام به حذف گیاهان خواهد کرد. در روز پاکسازی اولیه نیز کارشناس سازمان نوسازی و بهسازی حضور خواهد داشت و با اداره کل میراث فرهنگی نیز هماهنگی می کنیم که در صورت تمایل، کارشناس خود را به محل بفرستند تا احیانا درحین پاکسازی به پایه ها آسیبی وارد نشود.

مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان گفت: کلیت این عملیاتها یعنی با احتساب هماهنگی ها و اخذ مجوزهای قانونی، پاکسازی از طریق شهرداری منطقه، حضور کارشناسان سازمان پارکها و سپس عملیات بازسازی حدود 2 ماه زمان خواهد برد.

او در خصوص تخمین زمان برای پاکسازی محوطه کاخ جهان نما از گیاهان زائد اشاره کرد: من نمی توانم بگویم یک روز دیگر، 2 روز دیگر یا 10 روز دیگر این گیاهان حذف می شود. حوزه مربوطه باید انجام دهد و وقتی انجام دادند و در اختیار سازمان نوسازی و بهسازی قرار دادند، ما حدود 20 روز برای عملیات بازسازی زمان نیاز داریم و بعد از انجام پاکسازی، پیمانکار با حضور کارشناسان سازمان نوسازی و بهسازی اقدام به بازسازی می کند.

ایزدخواستی با بیان اینکه در صورت لزوم از سموم برای ممانعت از رویش مجدد گیاهان استفاده می شود که این مسئله در تخصص سازمان پارکها است، درباره آسیب به بنا به دلیل تزریق مواد شیمیایی گفت: سازمان پارکها دستور اقدام را در اختیار سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری قرار می دهد و ما آن را بررسی می کنیم و هر جایی نیاز باشد، به کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی هم نشان می دهیم.

او در خصوص این موضوع که ممکن است بذرهایی درون کاهگل وجود داشته باشد که با بارش باران منجر به رشد این گیاهان مزاحم شده باشد، توضیح داد: در قسمتهایی که نیاز است در حدی که آسیب به بستر تاریخی نزند، کاهگل قبلی لایه برداری می شود و سپس کاهگل تازه قرار می گیرد.

اما شهریار ناسخیان، عضو هیئت علمی دانشکده حفاظت و بازسازی دانشگاه هنر اصفهان در خصوص آسیب هایی که به دلیل رویش گیاهان بر بناهای تاریخی وارد می شود و با بیان اینکه هر محوطه تاریخی باید در برابر هرگونه رویش گیاه محافظت شود، توضیح داد: همه بناهای تاریخی باید در برابر علف های هرز و موجودات موزی که با رویش گیاهان در خاک پدیدار خواهند شد، محافظت شوند.

او با اشاره به رویش گیاه در محوطه کاخ جهان نما، به این نکته تأکید کرد که لازم است حفاظت مقیم برای نگهداشت پایه های این کاخ و ممانعت از رشد ریشه های گیاهان در این محدوده اقدام کند.

استادیار دانشگاه هنر اصفهان با اشاره به تأثیر کاربرد کاه گل بر رویش گیاهان در محوطه کاخ جهان نما گفت: ممکن است که کاهگل موجود در روی پایه ها به دلیل داشتن بذر، با گرده افشانی و بارش باران منجر به رشد این گیاهان مزاحم شده باشد. البته کاهگل به عنوان پوششی برای محافظت از اصل بنا استفاده شده و باید بارها مورد بازسازی قرار گیرد، اما گاهی درون کاهگل بذرهایی وجود دارد که با کمی باران سبز می شود. نوع کاهگل، اندود روی کاهگل و مواد تزریق شده داخل آن باید ویژگی خاصی داشته باشد تا از رویش گیاه جلوگیری شود.

ناسخیان اضافه کرد: یکی از راهکارها برای زدودن گیاهان روییده شده در محوطه کاخ جهان نما این است که میتوان نوع گیاه روییده شده را پایش کرده و براساس میزان نفوذ ریشه ها، مداخله آن بر روی بنا و گستردگی پوشش گیاه، نوعی از مواد را برای جلوگیری از رویش، انتخاب و تزریق کرد تا رشد گیاه متوقف شده و بذر آن نیز از ریشه خشکانده شود. راهکار دیگر این است که گروه کاوش به صورت دستی به نحوی که آسیبی برای بنا نداشته باشد، گیاهان را از ریشه منهدم کنند. ریشه گیاهان نباید روی اصل بنا، آجر و خشت آن ریشه بدوانند و باید از این اتفاق جلوگیری شود.

این کارشناس بازسازی بنا و بافتهای تاریخی در بخش دیگر از صحبتهای خود، مسئله رویش گیاهان را قابل حل دانست و گفت: رویش گیاه موضوعی است که معمولاً در محوطه های تاریخی اتفاق می افتد، اما گروههای بازسازی آثار وظیفه دارند که از بناها در برابر هجمه گیاهان جلوگیری کنند. در خصوص آنچه در محوطه کاخ جهان نما نیز رخ داده، میتوان با توجه به نوع گیاهی که در محوطه کاخ جهان نما رشد کرده است، به صورت دستی اقدام به حذف پوشش گیاهی کرد و زمین این محوطه تاریخی را از رشد و نمو آنها زدود. اما تزریق مواد شیمیایی ممکن است به بنا آسیب برساند.

منبع: همگردی