چرا پروتئین از اهمیت بالایی برخوردار است؟ - مجله سلنا

درست مثل چربی ها و کربوهیدرات های پیچیده، پروتئین نیز از دیدگاه کارشناسان یک عنصر غذایی پر مصرف به شمار می آید. بدن شما برای اینکه عملکرد درستی داشته باشد، روزانه به مقدار قابل توجهی پروتئین احتیاج دارد. اگر چه ما قادر به ذخیره سازی چربی و کربوهیدرات در بدن خود هستیم، ولی در واقع قادر به ذخیره سازی پروتئین نیستیم. این بدین معنی است که پروتئینی که مصرف می کنید ذخیره نمی گردد، و شما باید به منظور سالم ماندن سطح پروتئین را در بدن خود بالا ببرید.

اینکه شما به مقدار کافی پروتئین مصرف کنید از اهمیت بسیاری برخوردار است، زیرا بدن شما به منظور رشد به شدت به اسیدهای آمینه که عنصر تشکیل دهنده پروتئین هستند، احتیاج دارد.

دلایل عمده برای گنجاندن پروتئین در وعده های غذایی پروتئین بخشی از هر سلول را در بدن تشکیل می دهد. شاید باورش برایتان سخت باشد اما موها و ناخن های شما در درجه اول از مولکول های پروتئینی ساخته شده است. مصرف کافی پروتئین یاری می نماید تا ناخن های شما زیبا و قوی باقی بمانند و موهای شما پر پشت و زیبا شوند.

بدن شما از پروتئین برای ساخت و ترمیم بافت ها بهره می برد. به عنوان مثال، هنگامی که کار می کنید، فشار فیزیکی پارگی های اندکی در عضلات و بافت های شما ایجاد می نماید. پروتئین بهبود و بازسازی این پارگی های کوچک را بر عهده دارد.

پروتئین ساخت آنزیم ها، هورمون ها و دیگر مواد شیمیایی ضروری در بدن شما را افزایش می دهد. به عنوان مثال، اسیدهای آمینه (مواد سازنده پروتئین) مسئول ساخت هورمون رشد در بدن انسان هستند.

پروتئین برای رشد استخوان، رشد عضلات، بازسازی غضروف ها، سلامت پوست، و بهبود جریان خون در سراسر بدن حیاتی است.1

منابع پروتئینبهترین منابع پروتئینی عبارت اند از ماهی، گوشت، تخم مرغ، محصولات لبنی و حبوبات. این منابع دارای پروتئین بیشتری است و نوع پروتئین این منابع بسیار مناسب است و به عبارت دیگر مواد غذایی مثل شیر و ماست و فراورده های لبنی و تخم مرغ، گوشت و ماهی و بعلاوه منابع گیاهی مثل لوبیا، به ویژه سویا دارای پروتئین کامل تری هستند و بهتر احتیاجهای بدن را تامین می نمایند.کسانی که رژیم های خاص می گیرند یا گیاه خواران که از منابع حیوانی استفاده نمی نمایند، بیشتر دچار کمبود پروتئن می شوند و در انتخاب مواد غذایی مصرفی باید دقت بیشتری داشته باشند. بچه هایی که با مصرف هله هوله ها خود را سیر می نمایند و در نتیجه نمی توانند از مواد غذایی دارای پروتئین کافی استفاده نمایند، ممکن است دچار کمبود پروتئین شوند.2

پروتئین اضافه ممنوعهمیشه بر این باوریم که هر چیزی مقدار ای دارد. مصرف بیش از حد پروتئین در رژیم روزانه، کالری اضافه ای وارد بدن می نماید که به مرور زمان باعث اضافه وزن و چاقی می گردد. کشورهای غربی سال هاست با این پدیده دست به گریبانند و با توجه به مصرف غذاهای چرب، پرکالری و سرشار از پروتئین هر روز آمار چاقی در آنها بالاتر می رود. متاسفانه در سال های اخیر نیز شاهد رشد روزافزون این پدیده در ایران هستیم.

آمریکایی ها جزو اولین کشورهای جهان در زمینه مصرف پروتئین هستند؛ طوری که دو برابر احتیاج روزانه به پروتئین، از این ماده استفاده می نمایند. آمارها نشان می دهد حدود 70 درصد آمریکایی های بالغ دچار اضافه وزن هستند.

کمبود مواد مغذیبه طور کلی، تمرکز روی مصرف طولانی مدت بعضی مواد مغذی مانند پروتئین ها باعث کمبود دیگر مواد مغذی در بدن می گردد. مصرف بیش از حد پروتئین های حیوانی مانند گوشت قرمز باعث کمبود پروتئین ها و فیبرهای گیاهی می گردد که در نهایت مسائل گوارشی، یبوست، اسهال یا گاز شدید معده و دیورتیکول (التهاب روده) را در پی دارد.

مصرف پروتئین بالا و کمبود کربوهیدرات ها در رژیم غذایی در طولانی مدت خطر بروز مسائل کلیوی را بیشتر می نماید. رژیم غذایی سرشار از پروتئین فشار بیش از حدی به کلیه ها وارد می نماید

از سوی دیگر، پروتئین وقتی به مقدار زیاد مصرف می گردد، کم آبی بدن را در پی دارد. به ازای هر صد گرم پروتئینی که می خورید باید دو لیتر آب بنوشید.

عوارض جانبیرژیم غذایی سرشار از پروتئین که روزانه بالاتر از200 گرم پروتئین را شامل می گردد، خطرات فراوانی دارد؛ خطراتی مانند بالا رفتن مقدار اسیدآمینه ها، بالارفتن آمونیاک، تهوع ناشی از انسولین بالا و حتی مرگ زودرس. بعضی عوارض جانبی منفی شامل بالارفتن مقدار اسیدآمینه ها و بالارفتن آمونیاک پس از صرف 40 میلی گرم پروتئین رخ می دهد که مزمن و به مرور زمان تشدید می شوند.

پروتئین بالا خطر بیماری های قلبی را افزایش مدهد. البته مصرف پروتئین بالا به طور مستقیم ارتباطی با بروز بیماری های قلبی ندارد، ولی چنانچه بخش اعظم پروتئین مصرفی از منابع ناسالم غذایی مانند چربی های ناسالم تامین گردد، طبعا خطر ناراحتی های قلبی ـ عروقی افزایش می یابد.

بعلاوه مصرف پروتئین بالا و کمبود کربوهیدرات ها در رژیم غذایی در طولانی مدت خطر بروز مسائل کلیوی را بیشتر می نماید. کلیه ها مواد زاید بدن را در پی مصرف پروتئین تصفیه می نمایند. رژیم غذایی سرشار از پروتئین فشار بیش از حدی به کلیه ها وارد می نماید. نیتروژن اوره خون از مواد زایدی است که طی فرآیند تصفیه در کلیه ها فراوری می گردد.

محققان از این ماده به منظور ارزیابی عملکرد کلیه ها و آنالیز مقدار آب بدن استفاده می نمایند؛ زیرا با مصرف پروتئین، بدن آب از دست می دهد. بنابراین، بدن به آب بیشتری برای دفع نیتروژن اضافی احتیاج پیدا می نماید. از این رو، محققان توصیه می نمایند بیمارانی که از مسائل کلیوی و کبدی رنج می برند، از مصرف بیش از حد پروتئین خودداری نمایند؛ زیرا پروتئین بالا وضع بیماری آنها را تشدید می نماید.

در کنار عوارض خطرناکی که اشاره کردیم، بعضی مسائل کلی نیز از قبیل ریزش مو، بی خوابی، ناهماهنگی بین اندام ها و مسائل بینایی نیز ممکن است رخ دهد.

چقدر پروتئین مصرف کنیم؟به طور کلی، هر فرد عادی به ازای هر کیلوگرم از وزن خود به 8 /0 گرم پروتئین در روز احتیاج دارد؛ بنابراین مردان در طول روز 56 گرم و زنان حدود 46 گرم پروتئین باید مصرف نمایند. ولی در بسیاری از موارد، افراد بیش از احتیاج روزانه خود مواد حاوی پروتئین مصرف می نمایند و مردان 20 سال به بالا تا 9 /98 گرم و زنان در همین رده سنی ممکن است تا 68 گرم در روز پروتئین مصرف نمایند.

زنان باردار و شیرده به 60 تا 65 گرم پروتئین در روز احتیاج پیدا می نمایند. کسانی که مداوم و با شدت بالایی ورزش می نمایند، به ازای هر یک کیلوگرم از وزن خود به یک گرم پروتئین احتیاج دارند. ورزشکارانی که در رشته بدنسازی فعالیت می نمایند حتی باید بیشتر از این مقدار پروتئین مصرف نمایند. در این میان، بچه ها یک تا چهار سال به روزانه 16 گرم و نوزادان به 14 گرم پروتئین احتیاج دارند.

کمبود پروتئین با بدن چه می نماید؟در نقطه مقابل افرادی که بیش از حد پروتئین می خورند، کسانی قرار دارند که از کمبود این ماده در بدن رنج می برند و به علت مصرف نکردن کافی پروتئین به نوعی بیماری موسوم به کواشیورکور مبتلا می شوند. مبتلایان به این اختلال دچار علائمی چون اسهال، کاهش حجم توده عضلانی، خستگی، اختلال رشد، عفونت های مکرر و التهاب و تورم می شوند.

علائم آنها در مراحل ابتدایی با مصرف پروتئین بیشتر و گنجاندن مواد غذایی حاوی این ماده در رژیم غذایی روزانه، بهبود می یابد؛ ولی اگر نشانه های این بیماری در درازمدت بدون درمان باقی بماند، ممکن است به ناتوانایی های دائمی مغزی و جسمی منجر گردد که در نهایت فرد به کما می رود و خطر مرگ وجود دارد. بیماری کواشیورکور بیشتر در کشورهای فقیر و در شرایطی که کمبود مواد غذایی رخ می دهد، دیده می گردد.3

پی نوشت:

1.www.rastineh.com

2.www.ias.ac.ir

3.www.asriran.com

منبع: راسخون