هرآن چیزی که باید درباره ارتودنسی دندان و تمام روش های آن بدانید
به گزارش مجله سلنا، ارتودنسی علم تصحیح روابط نامناسب فک و دندان و جفت و ردیف کردن دندان های نامنظم است. درنهایت، با انجام ارتودنسی مسائل مربوط به نظم، ترتیب و قرارگیری دندان ها در فک رفع شده و فرد می تواند با کیفیت بهتری غذا بخورد و از زیبایی بیشتری هنگام صحبت کردن و لبخند زدن برخوردار باشد.
ارتودنسی چیست؟
ارتودنسی علم تصحیح روابط نامناسب فک و دندان و جفت و ردیف کردن دندان های نامنظم است. درنهایت، با انجام ارتودنسی مسائل مربوط به نظم، ترتیب و قرارگیری دندان ها در فک رفع شده و فرد می تواند با کیفیت بهتری غذا بخورد و از زیبایی بیشتری هنگام صحبت کردن و لبخند زدن برخوردار باشد.تمرکز تخصص ارتودنسی
دندانپزشکان در این تخصص به طور معمول برای رفع کردن مسائل بیماران و مراجعان خود روی اهداف زیر تمرکز دارند:* از بین بردن فاصله بین دندان ها
* تراز کردن قسمت فوقانی و تیپ دندان ها
* صاف کردن دندان های کج
* بهبود گفتار یا توانایی جویدن
* بهبود سلامت طولانی مدت لثه ها و دندان ها
* جلوگیری از ساییدگی بیش از حد و طولانی مدت یا آسیب دیدگی دندان ها
* درمان مسائل مربوط به بایت دندان ها
فرایند های درمانی که یک متخصص ارتودنسی انجام می دهد، می تواند ظاهر دندان ها را بهبود ببخشد و سلامتی آن ها را تضمین کند. این متخصص برای دستیابی به اهداف مد نظرش، از ابزار مخصوص و ویژه ای نیز استفاده می نماید.
ابزار های ارتودنسی
متخصصان ارتودنسی به طور معمول از ابزار مختلفی استفاده می نمایند. به طور کلی این ابزارها و وسایل را می توان در دو دسته ثابت و متحرک دسته بندی کرد، که در ادامه با آن ها بیشتر آشنا می شوید.ابزار های ثابت ارتودنسی (Fixed appliances)
این ابزار متداول ترین دستگاه ها و ابزار مورد استفاده در تخصص ارتودنسی هستند. زمانی که دقت انجام فرایند و لزوم در نظر گرفتن جزئیات در دستور کار قرار بگیرد، متخصصان ارتودنسی از ابزار های ثابت برای رفع کردن مسائل عدم هماهنگی دندان مراجعان خود استفاده می نمایند.نمونه هایی از لوازم و ابزار ارتودنسی ثابت عبارتند از:
* بریس (Braces)* این ابزار ثابت شامل موارد زیر می باشد
* براکت (brackets)
* سیم (wires)
* بند (bands)
بندها حلقه هایی هستند که معمولا به دور دندان ها ثابت می شوند و در نقش لنگر بریس ها عمل می نمایند. این ابزار به وسیله مواد مخصوصی به دندان متصل می شوند. برخلاف بند ها که به دندان های عقبی متصل می شوند، از براکت ها معمولا در بخش جلویی دندان ها استفاده می گردد. سیم ها نیز به شکل قوس از داخل براکت ها عبور نموده و به باندها فیکس یا متصل می شوند. با محکم شدن سیم، دندان ها تحت فشار قرار می گیرند. و با گذشت زمان دندان ها به هماهنگی کامل و موقعیت مد نظر ارتودنتیست می رسند.
اشخاصی که از این ابزارها برای تراز کردن دندان های خود استفاده می نمایند، باید به صورت منظم و ماهانه برای چک کردن و یا سفت کردن بریس ها به متخصص ارتودنسی مراجعه نمایند. طول مدت درمان با توجه به فاکتورهای مختلف، متفاوت خواهد بود و می تواند از چند ماه تا چند سال باشد.
فضا نگهدارنده ثابت (Fixed-space maintainers)
همانطور که می دانید بچه ها تا سن خاصی دارای دندان های شیری هستند. زمانی که دندان شیری می افتد، این احتمال وجود دارد که دندان های مجاور، به سمت فضای خالی حرکت نموده و فضا را برای دندان اصلی که قرار است جای خالی را پر کند تنگ می نمایند. متخصص ارتودنسی از فضا نگهدارنده ثابت برای حفظ فضای خالی استفاده می نماید، تا زمانی که دندان اصلی رشد کند و کج نگردد.فضانگهدارنده با قابلیت جابجایی (Removable space maintainers)
این ابزارها گزینه ای مناسب برای جایگزینی فضا نگهدارنده ثابت هستند.ابزار ثابت ویژه (Special fixed appliances)
این ابزار می توانند به کنترل فشار وارد شده از سوی زبان یا مکیدن انگشتان یاری نمایند. این ابزار ویژه می توانند به خصوص در هنگام خوردن غذا باعث ایجاد ناراحتی برای شخص استفاده نماینده شوند. در نتیجه تنها بر حسب ضرورت از آن ها استفاده می گردد.ابزار ارتودنسی متحرک (Removable orthodontic appliances)
متخصصان ارتودنسی از ابزار متحرک برای درمان مسائل جزئی مانند جلوگیری از مکیدن انگشت شست یا اصلاح دندان های کج شده استفاده می نمایند.این ابزارها فقط باید هنگام تمیز کردن، غذا خوردن یا کشیدن نخ دندان بیرون کشیده گردد. بعضی اوقات، متخصص ارتودنسی ممکن است به بیمار توصیه کند که آنها را در حین انجام فعالیت های خاصی مانند نواختن سازهای بادی یا دوچرخه سواری خارج نمایند.
نمونه هایی از ابزار متحرک عبارتند از:
الاینر یا تراز نماینده ها (Aligners): الاینر ها جایگزینی برای بریس ها هستند که معمولا برای بزرگسالان مفید هستند.هدگیر (Headgear): هدف استفاده از هدگیر در بیماران، این است که سرعت رشد فک فوقانی را کند نموده و دندان های بالا و پایین را در موقعیت هماهنگ با هم قرار دهند.
ضربه گیر لب و گونه (Lip and cheek bumpers): این ابزار متحرک برای کاهش فشار وارد شده از سوی گونه ها یا لب روی دندان ساخته شده اند.
اکسپندر یا وسیع نماینده کام (Palatal expander): این ابزار به گونه ای طراحی شده است که قوس فک بالا را گسترده تر کند. اکسپندر شامل یک صفحه پلاستیکی با پیچ هایی است که در کف یا سقف دهان قرار می گیرد. پیچ ها به مفاصل موجود در استخوان ها فشار می آورند و آنها را به سمت بیرون راهنمایی مینمایند. متخصص ارتودنسی با یاری اکسپندر مساحت و پهنای سقف دهان را توسعه می دهد.
نگهدارنده ها (Retainers): رتینر ها معمولا پس از فرایند های درمانی ارتودنسی مورد استفاده قرار می گیرند. این احتمال میرود که پس از فرایند های درمانی، دندان ها به عقب برگردند. از نگهدارنده برای جلوگیری از این اتفاق استفاده میگردد. در صورت اصلاح، ممکن است از آن ها برای جلوگیری از مکیدن انگشتان دست بچه ها نیز استفاده گردد.
به طور کلی دو نوع رتینر یا نگهدارنده متحرک وجود دارد:
نگهدارنده و رتینر هاولی. این نگهدارنده از فلز و اکریلیک ساخته شده است. آکریلیک روی سقف دهان قرار می گیرد و سیم دندان های قدامی را محاصره می نماید.نوع دیگر رتینر از پلاستیک شفاف ساخته شده است. این نگهدارنده روی دندان ها قرار می گیرد و مانند یک الاینر نامرئی یا (Invisalign aligner) به نظر می رسد.
ابزار اسپلینت (Splints, or jaw repositioning appliances)
این ابزار در فک بالا یا پایین قرار می گیرند. اسپلینت ها به بسته شدن صحیح و مناسب فک یاری مینمایند. از این ابزار معمولاً برای یاری به درمان اختلال در مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) استفاده می شوند. تمپورومندیبولار یا (TMJ) اختلالی است که می تواند باعث ایجاد درد و اختلال در عضلات درگیر در حرکت فک گردد.
چه کسی باید به یک متخصص ارتودنسی مراجعه کند؟
اگر فک و دندان ها به درستی رشد ننمایند و در موقعیت نرمال و طبیعی قرار نگیرند، شرایطی به نام مال اکلوژن را ایجاد می نمایند. در مال اکلوژن دندان ها کج می شوند و موقعیت نامناسبی به دست می آورند.مال اکلوژن بیماری نیست و بر سلامت جسمی تأثیری ندارد. این شرایط یک تغییر در موقعیت طبیعی دندان ها است. با این وجود، و هرچند که این شرایط بیماری تلقی نمیگردد، ممکن است روی شکل صورت و ظاهر دندان ها تأثیر بگذارد و منجر به بروز احساساتی مثل خجالت زدگی، کاهش اعتماد به نفس و حتی افسردگی گردد. دلایل مال اکلوژن اغلب شامل بروز آسیب دیدگی به دندان ها یا استخوان های صورت یا مکیدن انگشت شست در طولانی مدت است.
مال اکلوژن شدید ممکن است بر توانایی خوردن غذا، گفتار و تمیز نگه داشتن دندان ها تأثیر بگذارد.
به طور کلی درمان ارتودنسی می تواند به کاهش و یا بهبود موارد زیر یاری کند:
* اورجت یا بیرون زدگی دندانهای جلویی (Protruding front teeth)* نامرتبی و به هم ریختگی دندان ها یا کراودینگ (Crowding)
* دندان های نهفته (Impacted teeth)
* عدم تقارن دندان ها (Asymmetrical teeth)
* دیپ بایت یا اوربایت (Deep bite)
* ریورس بایت (Reverse bite)
* نیش باز یا اپن بایت (Open bite)
* آندر بایت (Underbite)
* کراس بایت (Crossbite)
* وجود فاصله (Spacing)
آغاز درمان با ارتودنسی
درمان ارتودنسی معمولاً از حدود 12 یا 13 سالگی یعنی درست زمانی که فرایند رشد و تکامل دندان های دائمی به اتمام رسیده است آغاز می گردد. هرچند که در این بین استثناهایی وجود دارد. برای مثال بچه های که از مشکل شکاف لب یا کام رنج میبرند، باید پیش از تکامل و توسعه دندان های دائمی خود تحت درمان ارتودنسی قرار بگیرند.قبل از آغاز هرگونه کار ارتودنسی، رسیدگی به بهداشت دهان و دندان بسیار بسیار لازم است. زیرا وقتی ابزارها روی دندان ها قرار می گیرند، ذرات ریز مواد غذایی به احتمال زیادی در بافت و لابلای دندان ها گیر نموده و به آن ها میچسپند. بنابراین برای جلوگیری از پوسیدگی دندان در طول درمان، فرد باید به طور منظم به بهداشت دهان و دندان خود توجه کند.
بدون انجام اقدامات بهداشتی دهان، خطر پوسیدگی دندان در حین درمان وجود دارد. متخصص ارتودنسی بعلاوه ممکن است توصیه کند که از مصرف بعضی نوشیدنی ها، میان وعده های شیرین و سایر مواردی که منجر به پوسیدگی دندان ها می گردد، اجتناب کنید.
تشخیص
به طور معمول متخصص ارتودنسی در وهله اول با دقت شرایط دهان و دندان را ارزیابی می نماید. او بعلاوه به شما خواهد گفت که اگر به شرایط دندان های خود توجه نکنید و یا تحت درمان قرار نگیرید، در آینده چه بلایی بر سر دندان شما خواهد آمد.ارزیابی این متخصص از دهان و دندان شما شامل موارد زیر می گردد:
* گرفتن تاریخچه پزشکی کامل پزشکی و دندانپزشکی
* انجام معاینه بالینی
* گرفتن اشعه ایکس دندان و فک
* ساخت مدل های گچی دندان
متخصص ارتودنسی در مرحله بعد، در مورد داشتن یک برنامه درمانی با شما صحبت خواهد نمود و مناسبترین درمان ممکن را بر اساس شرایط شما در نظر خواهد گرفت.
چه افرادی به درمان های ارتودنسی احتیاج دارند؟
در ساده ترین حالت اگر شما فردی هستید که دندان های نامنظنم، نامرتب یا ناتراز دارید و یا دو فک شما با هم هماهنگی یا همپوشانی مناسبی ندارند، نشان دهنده این است که شما احتیاج به درمان ارتودنسی دندان دارید.این مسائلی که در ادامه لیست شده، همگی احتیاج به مداخل ارتودنتیست دارند و اگر بدون درمان رها شوند نه تنها بدتر شده، بلکه مسائل زیادی برای بهداشت دهان و دندان پیش می آورند:
* کج بودن دندان ها
* ازدحام یا شلوغی دندان ها
* روی هم خوابیدن دندان ها
* وجود فاصله بین دندان
* رویش نامناسب دندان ها
* کوتاه یا بلند بودن دندان ها
* جلو بودن فک پایین (یا عقب بودن فک بالا)
* عدم هموشاپی افقی فک ها
بعلاوه اگر یکی از موارد زیر در مورد فرزندتان صادق است، باز هم احتیاج به مراجعه به یک متخصص ارتودنسی دندان دارید:
* مکیدن بیش از حد انگشتان یا اشیاء پس از دوران شیردهی (معمولا بیشتر از سن 4 یا 5 سالگی)
* افتادن زودتر از موعد دندان های شیری
* دیر در آمدن دندان دائمی
* برخورد ضربه به صورت
* کوچک بودن فک بالا
* داشتن شکاف لب یا کام
* داشتن تنفس دهانی
دوره درمان ارتودنسی چند سال است؟
درمان ارتودنسی به طورمعمول حدودا یک سال ونیم تا 2سال و نیم طول می کشد، البته در پی آن برای حفظ روابط بین دندانی باید تا مدتی از پلاک نگهدارنده استفاده کرد. همانطور که گفته شد، مدت و زمان بستگی به نوع درمان و سن بیمار هم دارد.عوارض ارتودنسی چیست؟
بیمارانی که متقاضی درمان ارتودنسی هستند باید بهداشت بسیارخوبی داشته باشند، چون در شرایط قرارگیری پلاک های متحرک و به خصوص براکت و سیم های ثابت رعایت بهداشت دهان مشکل تر می گردد و اگر بیمار دقت و تمرکز کافی در رعایت بهداشت خود نداشته باشد، دندان ها زیر براکت و سیم های ارتودنسی به سرعت دچار پوسیدگی می شوند.مشکل بعدی احتمال برگشت درمان است. به اصطلاح برگشت بخشی جدایی ناپذیر از درمان ارتودنسی است. این شرایط درصورتی که بیمار دستور متخصص را برای استفاده منظم از پلاک های نگهدارنده بعد از درمان ثابت نادیده بگیرد یا در بیمارانی که به وسیله دندانپزشک غیرمتخصص ارتودنسی درمان شده اند، مشاهده می گردد.
هزینه ارتودنسی دندان چقدر است؟
برآورد هزینه ارتودنسی دندان بنا به دلایلی کمی متفاوت تر از سایر فرایند های دندانپزشکی است. مثلاً فرایند های زیبایی دندان (مانند لمینت گذاری یا ونیر کامپوزیت و …) معمولاً هزینه های ثابتی دارند و در مدت زمان کمتری انجام می شوند. اما چون روش های درمان ارتودنسی گسترده و متفاوتند و از همه مهمتر (احتیاجمند مدت زمان طولانی هستند)، هزینه های متفاوتی دارند.برترین کار برای برآورد هزینه درمان های ارتودنسی دندان مراجعه حضوری به مطب متخصص است. شما با یک معاینه تخصصی و انتخاب روش درمان می توانید از هزینه های دقیق درمان آگاه شوید و برای راستا درمان برنامه ریزی کنید.
اما برای اینکه بدانید هزینه ارتودنسی به چه فاکتورهایی بستگی دارد بهتر است لیست کوتاهی از مهم ترین فاکتورها و عوامل موثر در درمان را برای تان لیست کنیم:
* تخصص دندانپزشک
* شدت مشکل شما
* سن و سال
* منطقه جغرافیایی و شهری که در آن زندگی می کنید.
* طول دوره درمان
* نوع و روش درمان یا دستگاه های بکار رفته برای درمان تان
منبع: سایت دندانپزشکی ایده آل
سایت بیتوته
سایت دکتر خضری
منبع: راسخون